مشاهیر همدان

آداب و رسوم نوروز در همدان:

در استان همدان نيز همچون ديگر نقاط ايران عيد نوروز جايگاه ويژه‌اي داشته و هميشه مراسم آن با آداب و سنن خاص کهن برگزار مي‌شده است.

در گذشته از اوايل اسفندماه خانواده‌ها در تدارک کارها و تهيه مقدمات برنامه‌هاي نوروزي بودند. اولين اقدامات، تهيه مواد لازم جهت پخت شيريني بود. تهيه لباس نو و مايحتاج شب عيد مانند برنج و روغن نيز از جمله اين اقدامات به شمار مي‌رفت.

از ديگر برنامه‌هاي نوروز، خانه‌تکاني بود و گردگيري و به اصطلاح«دوده‌گيري» انجام مي‌شد. از جمله کارهاي مربوط به ايام عيد تميز کردن و شستن فرش بود. يکي از راه‌هاي تميز کردن فرش، فرش تکاني بود که در بيشتر محوطه کوچه‌ها و خانه‌ها ديده مي‌شد.

سبزه انداختن نيز از رسوم ديگر نوروز بود. بر مبناي عقيده ايرانيان قديم سبزه هميشه ظهر حيات و سبزي و شادي زندگي و سمبل اقتصاد و برکت خانواده‌ها بود و چون نيز ايرانيان باستان گندم سمبل برکت و اقتصاد به حساب مي‌آمد، از قديم‌الا‌يام براي انداختن سبزه نوروزي از گندم استفاده مي‌کردند. بعضي خانواده‌ها از شاهي، ماش يا عدس سبزه مي‌انداختند.


کوسه و زن کوسه:

يکي از مراسم جالب سنتي در روزهاي قبل از عيد، کوسه و زن کوسه بود، که در نقش زن و شوهر چوپان ظاهر مي‌شدند و با ساز و دهل از روستاها به راه مي‌افتادند و به شهر مي‌آمدند. تمام اندام اين دو پوشيده شده بود و فقط دو سوراخ جلو چشمان و يک سوراخ جلو بيني داشت. روي لباس نمدي کوسه تعداد منگوله دوخته شده بود که به اطراف آويزان بود و چوب بلندي در دست داشت که يک سر آن برجسته بود و به آن«قورچنگ» مي‌گفتند. زن کوسه نيز روي لباس نمدي خود يک دامن کوتاه از چيت رنگارنگ مي‌پوشيد. به اين دامن پرچين، «تنبان‌قري» يا به گويش محلي«تومن قري» مي‌گفتند؛ کوسه و زنش با ساز و دهل وارد شهر مي‌شوند و تعدادي بچه‌ها به دنبال آنها راه مي‌افتادند. آنها به هر خانه‌اي که درش باز بود وارد مي‌شدند و معمولاً وارد خانه اعيان و اشراف مي‌شدند و در محوطه حياط شروع به حرکات جالب و خنده‌دار و رقص و پاي‌کوبي مي‌کردند. صاحبخانه‌ها نيز در حد وسع و طبع خود کمکي نقدي يا جنسي به آنها مي‌دادند. کوسه و زن کوسه همچون حاجي فيروز پيام‌آوران شادي نوروزي و بهار بودند.


چهارشنبه سوري:

مراسم آتش‌بازي نيز مفصل انجام مي‌شد. انواع و اقسام ترقه و فشفشه و کوزه آتشفشان وجود داشت.


تحويل سال:

دقايقي پيش از تحويل سال تمام اعضاء خانواده دور سفره هفت‌سين نشسته و شروع به خواندن دعا مي‌کردند. رفتن مسافرت در گذشته اساساً متداول نبود و بر عکس کساني که در سفر بودند، سعي مي‌کردند براي عيد خود را به تويسرکان برسانند تا لحظه سال تحويل کنار خانواده خود باشند. در لحظات قبل از تحويل بزرگ خانواده مرتب دعا مي‌خواند و بقيه نيز دعاي سال تحويل را به صداي بلند مي‌خواندند. پس از تحويل سال روبوسي مي‌کردند و به يکديگر تبريک مي‌گفتند. بزرگترها به کوچکترها عيدي مي‌دادند. کوچکترها به ديدار بزرگترها مي‌رفتند و ديد و بازديدهاي فاميل و دوستان شروع مي‌شد.


جشن نوروز:

جشن های مرسوم در استان همدان، مانند ديگر نقاط ايران به دو گروه جشن های مذهبی و ملی تقسيم می شود. جشن های مذهبی همان اعيادی هستند که در کل کشور گرفته می شود. از جشن های ملی می توان به جشن نوروز باستانی اشاره کرد که مانند ديگر نقاط کشور برگزار می شود.


سيزده‌بدر:

در همدان نيز مانند ساير مناطق ايران روز سيزده نوروز با آداب و مراسم خاص برگزار مي‌شد. از ساعات اوليه بامداد تمام اعضاء خانواده‌ها دسته‌دسته به طرف باغ‌ها و چمن‌زارهاي کنار رودخانه‌ها و کوهپايه‌ها مي‌رفتند و به شادي مي‌پرداختند.