صنایع دستی و سوغات قشم

رشته‌هاى صنایع دستى متداول و سنتى در جزیره قشم پیش از این محدود با بافت نوارهاى تزئینى لباس (شک‌بافى). رودوزى و سوزن‌دوزى (خوس‌دوزى، گلابتون‌دوزى)، ساخت محدود عود به عنوان ساز سنتى، توربافى و گرگوربافى بود اما در این سال‌ها رشته‌هاى جدیدى نظیر قالى‌بافى، گلیم‌بافى، نگارگرى، حصیر و سبدبافى، تولید فرآورده‌هاى گوناگون از بقایاى آبزیان و انواع زینت‌آلات هم به صنایع دستى قشم اضافه شده که به‌طور عمده زنان و دختران جزیره در شهرها و روستاها به آن مى‌پردازند و کارگاه‌ها نیز در خانه‌ها دایراند.


نواربافى و رودوزى‌هاى سنتى:

تداوم رسوم و سنت‌هاى گذشته موجب شده تا زنان جزیره قشم با بهره‌گیرى از ذوق و سلیقه و توانمندى‌هاى ذاتى خویش و کاربرد نخ‌هاى فلزى و الیاف ابریشمى یا الیاف مصنوعى اقدام به گلابتون‌دوزى، خوس‌دوزى و بافت نوارهاى تزئینى در طرح‌ها و رنگ‌هاى بسیار متنوعى نمایند. به‌گونه‌اى که ضمن درهم تابیدن و بافتن نخ‌ها و الیاف گوناگون با هنرمندى خاص بیش از پنجاه نوع طرح تنها در رشته نواربافى (شک‌بافى) پدید آورده و طرح‌ها و نقش‌هاى خوس‌دوزى و گلابتون‌دوزى آنها بسیار متنوع و غیرقابل شمارش بوده و جملگى حاکى از گرایش فوق‌العاده آنها به زیبایى است که معمولاً با تلفیق پولک‌هاى رنگین و سوزن‌دوزى بسیار ماهرانه براى تزئین لباس زنانه به مصرف مى‌رسد.

از دیرباز، زنان جزیره قشم به مدد رودوزى‌ها و سوزن‌دوزى‌هاى سنتى و متنوع، دمپاى شلوارهاى محلى خود را به‌گونه‌اى تزئین مى‌کرده‌اند که گویى به جاى قدم نهادن بر زمین خشک و تفته جزیره. بربوستانى مملو از بوته‌ها و گل‌هاى رنگارنگ گام برمى‌دارند و شاید هم از این طریق به بیان آرزوهاى نهفته خویش در قالب کاربرد هنرهاى پرجاذبه شک‌بافى و گلابتون‌دوزى در تزئین شلوارهاى محلى پرداخته‌اند.

گلیم‌بافى:

گلیم به عنوان نوعى زیرانداز متداول، داراى انواع مختلف با نام‌هاى محلى گوناگون در سراسر کشور است. این رشته چه از نظر تعداد جمعیت شاغل و چه از جهت میزان تولید سالانه، پس از فرش در میان صنایع‌دستى ایران مقام دوم را دارد. استفاده از روش‌ها و شیوه‌هاى پیچیده بافت، طرح‌هاى متنوع و کاربرد مواد اولیه مرغوب، موجب شده که گلیم‌هاى تولیدى ایران موقعیت منحصربه‌فردى را در جهان پیدا کند.

هرچند که صنعتگران جزیره به همت و تلاش خانم پروین دره شورى در سال‌هاى اخیر با گلیم‌بافى آشنا شده‌اند ولى در همین مدت کوتاه چنان علاقه و استعدادى از خود در این زمینه نشان داده‌اند که حاصل کار آنها با تولیدات معروف استان‌هاى فارس، آذربایجان شرقى و اردبیل با پیشینه چند صدساله برابرى مى‌کند.

گلیم‌هاى تولیدى قشم که با ظرافت خاصى توسط زنان و دختران هنرمند این دیار بافته مى‌شود، داراى نقوش هندسى رایج در گلیم‌هاى ایرانى و بعضاً ملهم از نقش‌هاى محلى جزیره بوده و در بافت آنها از تار و پود پشمى استفاده مى‌شود، وسیله اصلى کار عبارت از دار عمودى فلزى و قابل جابه‌جایى است.

اندازه گلیم‌هاى بافته شده بسیار متفاوت بوده ولى رایج‌ترین آن 80×100 و 100×150 سانتى‌متر به صورت زیرانداز و 50×100 سانتى‌متر به عنوان سجاده است. این گلیم از نوع دورو بوده به این معنى که از هر دو روى آن مى‌توان به‌طور یکسان استفاده کرد. سبک بودن وزن و قابلت تا کردن و کم حجم شدن از جمله ویژگى‌هاى این نوع گلیم است که کاربرد زیادى براى آن در مسافرت فراهم مى‌کند. به علاوه، با تلفیق گلیم و چرم اقلام متنوعى از کوسن، کیف، چمدان و نظائر آن تولید مى‌شود که زیبایى و مصارف گوناگونى دارد.