صنایع دستی و سوغات ایرانشهر

سوزن‌دوزی:

سوزندوزی یکی از صنایع دستی و هنرهای ایرانی است که در استان سیستان و بلوچستان و بعضی از مناطق دیگر ایران انجام می‌گیرد. طرح‌های سوزن‌دوزی‌ها بیشتر از رویاهای زنان بلوچ الهام می‌گیرد تا از طبیعتی که در آن زندگی می‌کنند.
شیوهٔ دوخت:
در سوزن‌دوزی روی سطح پارچه‌های ساده طرح‌هایی را با نخهای رنگی ترسیم می‌کنند. این کار با کمک سوزن و قلاب انجام می‌شود و بخیه‌های ظریفی روی پارچه می‌دوزند.

در روش‌های اجرای سوزن‌دوزی تنوع زیادی وجود دارد. معمولاً برای سوزن‌دوزی از کارگاه گلدوزی (قابی به شکل مستطیل یا دایره برای صاف نگه داشتن پارچه) استفاده می‌شود. روی پارچه‌های کتان، زربافت، ابریشمی، پشمی و پنبه‌ای روش‌های مختلف سوزن‌دوزی اجرا می‌شود و در آن از نخ‌های ابریشمی، پشمی، الیاف مصنوعی، نخ گلابتون، نخ نقده، نخ ملیله و نخ سرمه استفاده می‌شود.

سفالگری:

سُفالگری ساختن ظروف با گل است و به ظرف ساخته شده از این طریق سفال می‌گویند. از مشهورترین سفالینه‌ها می‌توان به کوزه و پیاله سفالین اشاره کرد. قبل از رواج شیشه سفالینه‌ها رایج‌ترین مظروفات بشر بودند. مرغوب‌ترین خاک در صنعت سفالگری خاک رس می‌باشد که بدلیل وجود مقادیر بالای آهن در آن، به رنگ سرخ است. سفالگری از نخستین صنایع بشر می‌باشد.خاستگاه آن را گر چه به درستی آشکار نیست ولی از روی یافته‌های کهن سرزمین باستانی سومر می‌دانندوالبته به تازگی کشف تمدن جیرفت تردیدهایی در مورد این نظریه ایجاد کرده است/تمدن معروف به کنار صندل که طبق اخرین کاوشها قدمت ان به شش هزار سال پیش می‌دانندولوحی که در جیرفت کشف شد برای مطالعه به آمریکا وفرانسه فرستاده شد که توسط استادان شیکاگو و پاریس رمزگشایی شد که نتایج نشان داد این منطقه ۳۰۰ سال از خط نوشتاری تمدن شوش قدیمی تر است.

ظرفهای سفالی، شاید یکی از قدیمی‌ترین ساخته‌های آدمی است.

انسان‌های اولیه از آن زمان که به فکر ذخیرهٔ آب و غذا افتادند و به خاصیت چسبندگی و شکل گیری گل رس پی بردند ظرفهای سفالی را به شکلهای گوناگون ساختند.

با گذشت زمان و گسترش زندگی، سفالگری هم تکامل یافت. انسان‌های آفریننده با دستهایشان بر ظرفهای گلی نقش و نگارهایی کشیدند و آنها را با رنگهای گوناگون آراستند. هم اینک در اکثر نقاط ایران از جمله در : مند گناباد، لالجین همدان، میبد یزد، شهرضای اصفهان، زنوز آذربایجان، کلپورگان سیستان و بلوچستان، جویبار مازندران و سیاهکل گیلان ظروف سفالین تهیه می‌شود.

تولید وسایل و محصولات سفال و سرامیک در هر یک از نقاط نامبرده با اختلافی اندک در نوع مواد اولیه، رنگ و طرح تهیه می‌شود و به همین دلیل محصولات هر ناحیه به خوبی قابل تشخیص از فرآورده‌های سایر نقاط است.



سوزن دوزی:

یا «سوچن دوزی» یا‌‌ همان بلوچ دوزی در میان اقوام بلوچ هنری اصیل و ریشه دار است که با طبیعت لطیف و صمیمی زن بلوچ آمیخته شده است و تلفیقی از رنگ‌های خالص و طبیعی و نقش آرام طبیعت است.

در سوزن دوزی، نخ، پارچه و سوزن تنها ابزار مورد نیاز برای آفرینش هنری تحسین برانگیز است. سوزن دوزان به طور معمول برای تولید محصولات پر کار در قطعات کوچک از پارچه‌های پنبه‌ای پاکستانی یا پارچه گاندی ایرانی به دلیل نازک و ریز باف بودن استفاده می‌کنند.

به طور معمول سوزن دوزان به طور مستقل به تولید محصول می‌پردازند و در صورت کار گروهی پس از پیاده کردن طرح کلی، هر زن یا دختر سوزن دوز یک رنگ را به طور کامل سوزن دوزی می‌نماید و برای قسمت بعدی و استفاده از رنگ دیگر محصول را به هنرمند بعدی می‌سپرد.

تمام کسانی که دراین هنر ایفا نقش می‌کنند زنان هستند، زنان بخوبی ارزش آن را درک کرده واز‌‌ همان سنین پایین (۴ و۷سالگی) با این حرفه آشنا می‌شوند. وبه وضوح سهم آن را در زندگی خود می‌یابند و به درستی می‌بینند که چگونه با زندگی آن‌ها عجین شده است.

قسمت‌های اصلی لباس‌های بلند و پوشیده زنان بلوچ از جمله پیش سینه، جیب و سرآستین همواره با هنر سوزن دوزی آمیخته و مزین است و از گذشته تا کنون تغییری در آن بوجود نیامده است.

سوزن دوزی هنر ارزنده‌ای است که در بلوچستان با نور دیده چشمان زنان و سوزن شکل می‌گیرد و در زمره یکی از اصیل‌ترین و جالب‌ترین صنایع دستی کشور به شمار می‌رود.